Tại sao một bà mẹ khi nghe con hỏi tại đâu có nó, khi biết nó sớm muộn cũng tìm biết coi tại đâu có em nó và nó sẽ hỏi những người khả nghi dạy bậy cho nó mà không khôn ngoan cắt nghĩa cho nó những đại cương của huyền nhiệm sự sống. Đọc tâm lý bạn gái bạn thấy tôi nói tâm hồn người thiếu nữ lúc xuân thời rất bí mật nhất là lúc chuyển mình sang cuộc sống người lớn, họ chưa có ý gì nhất định. Về đường xã giao với kẻ ngoài đối tượng yêu của họ, họ tỏ ra nhàm chán qua loa.
Hai người tha thiết yêu nhau và sau cùng một đám cưới. Mà tại vấn đề hay vật khách quan nào đó có một cái gì nổi bật lên kích thích họ, họ như cái máy để ý tới rồi cũng như máy phán đoán, đánh giá trị hư thực, trúng, sai. Nhiều bạn trai học hành không được.
Tuy nhiên lương tâm của họ cần được huấn luyện theo một chủ đích tôn giáo chân chính như công giáo để đời khỏi những sa lầy luân lý về sau. Nó cọng lực với thinh lặng, phụ họa với buồn chán tấn công tâm hồn ta như một thứ rắn độc rút rỉa nội tâm ta. Nếu không ai thẳng thắng khôn ngoan giúp sửa, nó cũng làm cho bạn trai sau nầy trên lãnh vực văn học, kinh tế, chánh trị, quân sự, nghệ thuật ưa tạo ra những chuyện quái lạ chỉ làm hại cho danh tiếng của họ và cho xã hội thôi.
Ai đã giao lại tuổi thơ rồi, đã hai thứ tóc, đi ba chân rồi mà không có phút trầm ngâm hối tiếc vì thời xuân trẻ của mình đã có lần quá tự ái mà nói bậy, làm xằng. Vì đó họ không thích người lớn hay chỉ điều khôn lẽ dại cho họ. Xong, họ cũng kiếm chỗ yên để nghỉ ngơi hay làm việc.
Lý tưởng trong lãnh vực nầy của họ là vai u thịt bắp. Có người thiếu sự giáo luyện về đức khôn ngoan, hay lấy cái tương đối làm tuyệt đối. Vì chưa già giặn, họ không thấy được trong cái nhịn có cao cả, lễ phép.
Giọng điệu cùng lời nói của họ ví ra hằng loạt thiếu suy nghĩ, chọn lọc nên lắm lúc lạt như bả mía. Nên giữ cửa lòng mình tân nghiêm. Đức tin là siêu lý được yểm trợ bởi lý trí.
Nó tồn tại lớn mạnh về sau khi họ làm cha gia đình. tính cao cả mà khô lạc nầy, bạn trai có ngay từ lúc ấu thời và suốt quãng đường đời. Còn tâm hồn đa số tuổi xuân giao cho quỷ Sa tăn dùng tiệm nhảy, thanh lâu tửu quán, sách bìa đen, báo khiêu dâm đầu độc tận gốc rễ.
Năng lực chú ý của họ bị chi phối bởi bao nhiêu sức mạnh cám dỗ của các vấn đề thời cuộc, của màn ảnh, sách báo, tuồng, kịch, quảng cáo và nhất là bởi ái tình. Bất tiện họ bẻ miệng ra bất tuyện. Mùa thu cây lá khóc.
Nói vậy không phải khinh rẻ trực giác. Nói vậy không phải hiểu bạn trai nào cũng có đầu óc sắt thép. Còn người cha hai sương một nắng cày sâu cuốc bẫm, người cha bạo lực lao tâm trong các công sở, các xí nghiệp tư, các hầm mỏ, công trường, v.
Cái thời thơ ngây ấy, quá thơ ngây, đã trôi qua. Tôi có dịp tiếp xúc với một số người nọ tôi cho là điển hình nhất trong sự sợ vợ. Họ hiểu người bạn trăm năm là chỗ nương tựa họ về đường vật chất.