Đôi lúc có thể chứng minh một nhận định bằng cả hai cách: nêu lý lẽ trên cơ sở những chân lý khác và đưa ra các bằng chứng thực nghiệm. Ngược lại, bạn phải đọc chủ động, tức là phải thực hiện tất cả các bước đọc phân tích mà chúng tôi đã nêu. Tất nhiên, thơ luôn có vài tính chất như vậy và các nhà thơ đều nhận ra điều đó.
Sẽ là sai lầm nếu cho rằng học bằng khám phá là cách học chủ động, còn học nhờ hướng dẫn là cách học bị động. Bất cứ một cuốn sách đạo đức nào cũng đều dạy ta cách sống, chỉ bảo ta những điều nên và không nên làm, thông tin cho ta biết về cả phần thưởng và hình phạt gắn với việc thực hiện hay không thực hiện những điều đó. Hơn nữa, bạn phải biết cách trả lời chính xác.
Có hai loại thuyết thần học: thuyết thần học tự nhiên và thuyết thần học giáo điều. Ví dụ, thi sĩ phải dùng trí tưởng tượng để làm thơ, nhưng người đọc không cần phải tưởng tượng để đọc bài thơ đó. Vì thế bạn phải đọc các câu đó chậm hơn hẳn và cẩn thận so với các câu còn lại.
Sự ngu dốt của người có học đi theo sau kiến thức. Đối với loại sách thực hành nói về các nguyên tắc tạo nên quy tắc, những nhận định và lý luận chính của nó thường giống sách lý thuyết đơn thuần. Có một quy tắc đọc nữa mà chúng tôi muốn trình bày ở chương này.
Sự cố gắng này không làm bạn mệt mỏi. Sẽ là võ đoán chứ không phải biện chứng nếu với mỗi vấn đề quan trọng được nhận diện và phân tích, nó đều khẳng định hoặc cố gắng chứng minh tính đúng đắn hay sai lầm của bất cứ quan điểm nào. Vấn đề là có nhiều người cho rằng sự bất đồng ý kiến không liên quan gì đến việc học hỏi hay dạy dỗ.
Khi bắt đầu học đọc, người ta học cách nhận biết từng từ riêng rẽ trên trang sách. Bạn chỉ có thể hoàn thành nhiệm vụ đó bằng cách đọc qua một lượt từ đầu đến cuối cuốn sách. Sai lầm của một số người là không phân biệt được hai nghĩa của từ đồng ý.
Các tác phẩm văn học giả tưởng có thể dẫn đến hành động, nhưng không phải là mục đích sáng tác ra chúng. Ví dụ câu trích từ tác phẩm The Prince (Quân vương) của Machiavelli sau đây: Họ lưu giữ những gì mình đọc bằng cách học thuộc miệng và nói lại một cách vô nghĩa.
Bên cạnh đó, cuốn Đọc sách như một nghệ thuật tái bản lần này còn nhấn mạnh về nghệ thuật đọc, và những quan điểm về nhu cầu đạt được các cấp độ cao hơn trong nghệ thuật đọc hai vấn đề chưa được nói đến, hoặc chỉ nói sơ qua trong nguyên bản. Nhưng ngay cả khi gặp cuốn sách đó, bạn cũng không nên dừng lại lâu mà vẫn nên đọc nó thật nhanh. Một từ có thể được biểu thị bằng một vài thuật ngữ và một thuật ngữ có thể được diễn đạt thông qua một số từ.
Điểm dễ nhận thấy của một triết gia tài năng là họ có thể làm nổi bật những điều này hơn các nhà văn. Đối với những cuốn sách tồi, các quy tắc đọc sách chỉ giúp cho độc giả thấy rõ hơn những yếu kém trong tác phẩm mà thôi. Và khi đã bắt đầu với một tác giả, bạn rất dễ đi đến tìm hiểu văn cảnh tác phẩm.
Nhiệm vụ của bạn là phải tìm ra mục tiêu của tác giả, tức là bạn phải biết tác giả đang giải quyết vấn đề gì, ông ta muốn làm gì. Điều này lý giải tại sao chúng ta gọi những câu ẩn chứa nhận định là câu tường thuật và những câu nêu câu hỏi là câu nghi vấn. Đặc biệt, có hai thứ mà một cuốn bách khoa toàn thư không nói đến.