Ai đã giao lại tuổi thơ rồi, đã hai thứ tóc, đi ba chân rồi mà không có phút trầm ngâm hối tiếc vì thời xuân trẻ của mình đã có lần quá tự ái mà nói bậy, làm xằng. Phải nói hai phái bổ túc cho nhau về mọi mặt từ đời sống vật chất đến tinh thần, tâm đức và xã hội. Có những người chụp hình đẹp vì đẹp thật, nhưngtính xấu như quỉ.
Ta nên thận trọng, rất thận trọng. Họ chưa có quyền chức vì chưa làm việc xã hội, chưa có quyền lực vì còn lệ thuộc gia đình, cũng không có quyền thế vì chưa làm nên việc gì khả quan. Đừng ai trách cứ họ: chính họ cũng trách mình sao yếu đuối, cầm lòng không được.
Nhiều tâm hồn bi quan về cuộc đời bởi cảm thấy mình thân chẳng nên thân thời lỡ thời. Hòn máu ấy của cha con và mẹ chung cấu thành nhưng cha con mắc lo gánh gồng các việc lớn của gia đình, mẹ chịu trách nhiệm rút sinh lực của mẹ để nuôi con lớn lên. Họ thường ghét và tránh xa hạng nầy.
Buồn như lòng mẹ mất con. Giáo sư bắt buộc cạo sát họ vẫn thuộc rành được. cậu mệt, vọp bẻ, té xuống đất như mít rụng.
Chúng ta sẽ bị những người xung quanh xa lánh, thù hại và nhất lá óc ấy, làm cho chúng ta nông nỗi, nghèo nàn đi dần dần. Trong khi chung sống với một số bạn gái hay công tác với các bạn nầy, bạn trai tỏ ra là người đảm đương. Ngay ở thời cổ mà Cicéron viết: Không có ai khiêu vũ mà không say túy lúy hay điên cuồng.
Bạn trai thiếu niên, thanh niên khó chú ý học hành lắm. Giáo dục bạn trai thiếu nhi hay thanh niên, nhà giáo nên nỗ lực luyện óc nhớ cho họ. Có thứ bạn trai ác độc hơn cả bạn gái ác độc.
Có bạn trai coi rẻ vải lụa cao tiền, có tiền lắm mà mua vải thô vải tù nhân mặc, để may đồ theo kiểu chăn bò bên Mỹ. Rồi nhờ ý chí gang thép họ trấn tỉnh tâm hồn. Họ không đến nỗi phủ nhận lòng tốt của người trong gia đình.
Về trong gia đình họ sống phần nào đời sống của họ thôi: vì công ăn việc làm, vì trách vụ xã hội, họ sống ở các nơi khác nhiều hơn. Bàn viết của họ thì đúng là tiệm tạp hóa của Hoa kiều. Cậu đang ý thức cái hơn của mình đó.
Nhưng để được sáng tỏ hơn về nội tâm của bạn trai và để các nhận xét tâm lý trong các phần trước được có giá trị giáo dục, tôi viết thêm chương sau. Vì ái tình thúc đẩy, vì chưa biết dưới hường có gai nhọn, vì tưởng ở đời ai cũng tốt bụng như mình nên bạn gái ngây thơ dễ dàng tin tưởng bạn trai muốn phá hoại đời họ. Nhưng tôi vui mừng hơn khi bạn khôn ngoan thực tế hóa các mộng ấy bằng học tập, tu đức.
Nguyên nhân chánh của hai hiện tượng nầy là trước khi ngủ, trước một thời gian ngắn hay lâu bạn trai bị nhiều hình ảnh không trong sạch xâm chiếm tâm trí. Cái áo thung mặc một tuần lễ tuột ra bỏ trên nắp rương. Họ không biết có thể những điều ngày nay ta thấy vậy mà về sau khi có phận sự, gặp hoàn cảnh khác thấy khác, đối với người phải tin người mới đắc nhân tâm nhưng phải phòng mới khỏi bị hại.